ارزیابی شدت بیابان زایی دشت عباس با استفاده از مدل imdpa

در حال حاضر بیابان زایی به عنوان یک معضل گریبانگیر بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه می باشد و به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و نیمه مرطوب است که از عوامل مختلفی از جمله تغییرات آب و هوا و فعالیت های انسانی سرچشمه می گیرد. مدل imdpa که جدیدترین روش ارزیابی بیابان‏زایی در ایران می‏باشد، در سال 1383 ارائه شد. هدف اصلی از ارائه مدل imdpa، شناخت و معرفی معیارها و شاخص های تاثیرگذار بر روند بیابان زایی در زیست بوم های کشور و ارائه متدولوژی ارزیابی کمی و کیفی آنها متناسب با شرایط ایران است به گونه ای که بتوان تصویری روشن از وضعیت موجود بیابان زایی در سطح کشور را با اجرای این روش ارائه نمود. . در این تحقیق چهار معیار آب، خاک، اقلیم و پوشش گیاهی مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین شدت بیابان زایی منطقه دشت عباس و با استفاده از مدل ایرانیimdpa و نرم افزار arcgis بدین گونه عمل گردید: با وزن دهی به لایه های اطلاعاتی ارزش هر لایه را در شاخص مورد نظر دخالت داده و تاثیر آن در بیابان زایی بررسی شد. به هر لایه بر اساس تاثیر آن در بیابان زایی با توجه به بررسی منابع و استناد به کار سایر محققین و با توجه به شرایط منطقه مورد نظر، وزنی بین 1 تا 4 داده شد در نهایت برای هر شاخص و با توجه به وزن دهی انجام شده یک نقشه تهیه گردید، سپس با تلفیق لایه ها در یکدیگر و گرفتن ریشه nام نقشه نهایی شدت بیابان زایی به دست آمد در نهایت نتایج بدست آمده نشان می دهد که 5/42 درصد از کل مساحت منطقه(38/7661 هکتار) در کلاس متوسط بیابان زایی و 5/57 درصد از کل مساحت منطقه( 42/10367هکتار) در کلاس شدید بیابان زایی قراردارد. از بین معیارهای بیابان‎زایی در منطقه مورد مطالعه (دشت عباس)، اقلیم و پوشش گیاهی غالب می‎باشند به طوری که با متوسط وزنی 61/2 و 60/2 در کلاس شدید بیابان زایی طبقه‎بندی می‎شوند و پس از آن معیار آب با متوسط وزنی 62/1 در رتبه بعدی قرار دارد. نتایج حاصل گویای آن است که مهمترین شاخص های بیابان زایی در منطقه دشت عباس به ترتیب شاخص تداوم خشکسالی، شاخص خشکی، شاخص خشکسالی، هدایت الکتریکی آب، بهره برداری از پوشش گیاهی، وضعیت پوشش گیاهی و تجدید حیات پوشش و بافت خاک همگی در کلاس بیابان زایی شدید قرار دارند. بر اساس ارزیابی‎ها و بررسی‎های انجام شده متوسط وزنی ارزش کمی شدت بیابان‎زایی (وضعیت فعلی بیابان‎زایی) برای کل منطقه بر اساس چهار معیار مورد بررسی 51/2 = ds تعیین گردیده است که کلاس بیابان زایی شدید برآورد می گردد.